ΑΓΑΛΜΑΤΑ, ΠΡΟΤΟΜΕΣ, ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΗΡΩΑ ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ (Γ΄)

3ον Μέρος

Συνεχίζουμε την καταγραφή των αγαλμάτων, προτομών, μνημείων και ηρώων της Αλεξανδρούπολης με τα επόμενα 11 μνημεία.

12.- Προτομή Γεωργίου Ζαρίφη (1807 – 1884)

Η Ζαρίφειος Παιδαγωγική Ακαδημία με το νεοκλασικό της κτίριο, στη δυτική πλευρά του πάρκου Εθνικής Ανεξαρτησίας, για περισσότερο από μισό αιώνα ήταν το μοναδικό ανώτερο πνευματικό ίδρυμα σε όλη τη Δυτική Θράκη. Με το προσωπικό και τους σπουδαστές της ασκούσε την πολιτιστική της επίδραση στην πόλη της Αλεξανδρούπολης και έβγαλε χιλιάδες δασκάλους που σκόρπισαν τα φώτα της μάθησης σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα. Ευεργετήθηκε και αποπερατώθηκε από δωρεές την οικογένεια του εθνικού ευεργέτη Γεωργίου Ζαρίφη και πήρε το όνομά τους. Η μορφή του Γεωργίου Ζαρίφη σε μαρμάρινη προτομή, (έργο του γλύπτη Περαντινού), βρίσκεται στον κήπο του κτιρίου που τώρα στεγάζει τα πρότυπα σχολεία της Παιδαγωγικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Με την έκρηξη της Επανάστασης του 1821 η οικογένεια του Ζαρίφη μετακόμισε στην Οδησσό της Ρωσίας όπου σπούδασε ο Γεώργιος ως υπότροφος του τσάρου Αλεξάνδρου Α. Το 1830 ήρθε στην Ελλάδα και διορίστηκε από τον Καποδίστρια γραμματέας της διοίκησης Καρύταινας. Γρήγορα εγκατέλειψε αυτή τη θέση και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη όπου ασχολήθηκε με το εμπόριο, ίδρυσε τραπεζικούς οργανισμούς σε όλη την Τουρκία, απέκτησε τεράστια περιουσία και έγινε σημαντικός οικονομικός παράγων σε ολόκληρο το οθωμανικό κράτος. Είχε την πεποίθηση ότι με την παιδεία και την πνευματική καλλιέργεια των Ελλήνων θα γινόταν η απελευθέρωση του αλύτρωτου ελληνισμού. Για το λόγο αυτό διέθεσε μέρος της περιουσίας του για την ίδρυση και την λειτουργία ελληνικών εκπαιδευτηρίων και άλλων ιδρυμάτων χορηγώντας υποτροφίες για σπουδές σε άπορους σπουδαστές. Το 1876 ίδρυσε και εξασφάλισε οικονομικά τα Ζαρίφεια Διδασκαλεία στην Φιλιππούπολη, τα σχολεία της Προύσης και των Θεραπειών ενώ παράλληλα χορήγησε ποσά για την ανέγερση και την συντήρηση της Μεγάλης του Γένους Σχολής και του Νοσοκομείου Μπαλουκλή στην Κωνσταντινούπολη. Παρείχε μόνιμη χορηγία στο Πατριαρχείο, σε γηροκομεία, βρεφοκομεία, σχολικά ταμεία, εκκλησίες κ.α. Με την κατάληψη της Φιλιππούπολης στην Βουλγαρία, σταμάτησε η λειτουργία των Ζαριφείων Διδασκαλείων και μετά το θάνατο του οι τοπικές αρχές ζήτησαν με τα χρήματα του Ιδρύματος να ιδρυθεί Παιδαγωγική Ακαδημία στην Αλεξανδρούπολη. Έτσι με χρήματα από το ίδρυμα Γεωργίου Ζαρίφη αποπερατώθηκε το ημιτελές τουρκικό κτίριο που προοριζόταν για Ναυτική Ακαδημία και κατ΄ άλλους για Γεωργική Σχολή, όπου μετακόμισε το Διδασκαλείο της πόλης με διευθυντή τον Θεόδωρο Κάστανο και το 1934 ονομάστηκε «Ζαρίφειος Παιδαγωγική Ακαδημία» με πρώτο διευθυντή τον Ευάγγελο Παπανούτσο

13.- Οριχάλκινο σύμπλεγμα - Μνημείο Εθνικής Αντίστασης

Από την άλλη πλευρά της πλατείας του πάρκου Εθνικής Ανεξαρτησίας, είναι το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης. Πλάι στο άψυχο βασανισμένο κορμί, που σαν άψυχο κουρέλι γέρνει διπλωμένο στα δυο, η άσαρκη σιλουέτα του αγωνιστή, σηκώνει ψηλά στα χέρια του τον ήλιο πάνω απ' την Ελλάδα. Είναι το έργο που η δαπάνη της κατασκευής του (1992) αντιμετωπίστηκε, με τα έσοδα της πώλησης του βιβλίου του δασκάλου Λεωνίδα Τερζούδη "Η Εθνική Αντίσταση στον 'Έβρο".

14.- Επιτύμβια στήλη - Μνημείο Ρώσων στρατιωτών

Και οι Ρώσοι που τους έφερε στη Θράκη ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1878, άφησαν εδώ στη πόλη έντονα τα ίχνη από το πέρασμά τους. Εκτός από την ανέγερση του Φάρου και την σχεδίαση του πρώτου ρυμοτομικού σχεδίου της πόλης, είναι και μια επιτύμβια στήλη, αφιερωμένη ΣΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ ΤΗΣ 3ΗΣ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΤΟΥ 9ΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΣΤΑΡΟΪΝΓΕΡΜΑΝ ΛΑΝΣΚΗ, που άφησαν εδώ τη στερνή τους πνοή, χτυπημένοι από τη μόλυνση του τύφου κοντά στη πόλη του Δεδέαγατς την 1η Σεπτεμβρίου του 1878. Το μνημείο Βρίσκεται στο πάρκο της Εθνικής Ανεξαρτησίας, απέναντι από το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης και δίπλα στη Ζαρίφειο Παιδαγωγική Ακαδημία.

15.- Οριχάλκινο σύμπλεγμα - Μνημείο Ποντίων Αγωνιστών

Το τελευταίο από τα μνημεία που στήθηκαν στη πόλη είναι αυτό που βρίσκεται στο πάρκο της παραλίας (απέναντι από το κτίριο της Μεραρχίας) στη μνήμη των αγωνιστών του Πόντου. Το μνημείο αποτελείται από τρία διαφορετικά μέρη. Το κυρίως άγαλμα παριστά τον Πόντιο αγωνιστή ντυμένο με την πολεμική στολή του και συμβολίζει όλους εκείνους τους Πόντιους που αγωνίστηκαν για να κρατήσουν τα εδάφη τους.

Στην αριστερή πλευρά του υπάρχει μια παράσταση που εικονίζει το διωγμό των Ποντίων από τις πατρίδες τους, στην οποία μπροστά πηγαίνει ο ιερέας του χωριού και από πίσω του ακολουθούν τα γυναικόπαιδα ενώ από πάνω, τους προστατεύει στο ταξίδι τους για τις νέες πατρίδες η Παναγία Σουμελά.

Στη δεξιά πλευρά του μνημείου υπάρχει μια παράσταση από τη σύγχρονη ζωή των Ποντίων που χορεύουν τον Πυρρίχιο χορό, δηλαδή τον πολεμικό τους χορό. (Φιλοτεχνήθηκε από τον Πόντιο νεοπρόσφυγα γλύπτη Γιώργο Κικότη). Βέβαια δεν παραλείπεται να αναφερθεί (με χρυσά ανάγλυφα γράμματα) η ημερομηνία των αποκαλυπτηρίων (25.5.2008) και το όνομα του Δημάρχου που τα πραγματοποίησε.

16.- Προτομή Ίωνος Δραγούμη (1878 – 1920)

Εκ των πνευματικών ηγετών της Ελληνισμού και οραματιστής της Μεγάλης Ιδέας. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1878. Πολέμησε ως εθελοντής στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Οργάνωσε ένοπλα επαναστατικά τμήματα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Διετέλεσε διπλωματικός ακόλουθος στο Υπουργείο Εξωτερικών καθώς και στα Προξενεία της Αλεξάνδρειας και Αλεξανδρούπολης και Γραμματέας των Πρεσβειών Κωνσταντινουπόλεως, Ρώμης και Παρισίων. Παράλληλα με τον δημιουργικόν του αγώνα και έχοντας πηγή έμπνευσης την πατρίδα συνέγραψε τα έργα «Το μονοπάτι», «η Σαμοθράκη», «Όσοι ζωντανοί», «το σταμάτημα» και άλλα. Η επακόλουθη ένταξή του στο αντίθετο, από το Βενιζέλο στρατόπεδο, έγινε αιτία, όταν μαθεύτηκε η δολοφονική απόπειρα εναντίον του Βνα συλληφθεί σε ενέδρα ανδρών της ασφαλείας του τότε αρχηγού της Χωροφυλακής Εκαι να βρει τραγικό τέλος στη περιοχή των Ιλισίων στις 31.7.1920, (στο σημείο που έχει σήμερα ανεγερθεί η αναμνηστική στήλη), σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία ο Ελληνικός Στρατός στην Ιωνία και Ανατολική Θράκη έδινε σάρκα και οστά στο όραμα της μεγάλης ιδέας.

17.- Προτομή Γεωργίου M. Βυζηυνού (1849 – 1896)

Πεζογράφος και ποιητής. Γεννήθηκε στη Βιζύη της Θράκης το 1849 (από εκεί και το Βιζυηνός). Το επώνυμό του ήταν Μιχαηλίδης. Οι γονείς του ήταν φτωχοί και σε ηλικία 11 ετών τον έστειλαν στην Κωνσταντινούπολη να μάθει ράφτης. Μετά 2 χρόνια πήγε στην Κύπρο στην υπηρεσία του δεσπότη. Εκεί εργαζόταν και παράλληλα παρακολουθούσε και το σχολαρχείο. Επειδή αρίστευσε, στάλθηκε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης για σπουδές. Εκεί έγραψε τα πρώτα του ποιήματα, που τα εξέδωσε με τίτλο "Ποιητικά Πρωτόλεια" το 1873. Αργότερα γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας και μετά από ένα χρόνο πήγε στη Γερμανία για να συνεχίσει τις σπουδές του. Το 1874 βραβεύτηκε στο "Βουτσιναίο διαγωνισμό"., όπως και το 1876 για την ποιητική του συλλογή "Άρες-Μάρες Κουκουνάρες". Έζησε επίσης στο Παρίσι και στο Λονδίνο, όπου έγραψε πολλά από τα έργα του. Στο Λονδίνο τύπωσε τη συλλογή του "Ατθίδες αύραι". Το 1884 επέστρεψε στην Αθήνα. Μετά το θάνατο του πλούσιου ευεργέτη του Γεωργίου Ζαρίφη (1882) τα οικονομικά του δεν ήταν καλά. Δημοσίευε σε διάφορα περιοδικά για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες. Οι στερήσεις όμως κλόνισαν τα νεύρα του και παρόλο που έγινε για μικρό χρονικό διάστημα καθηγητής στη δραματική σχολή του Ωδείου, τρελάθηκε και τον έκλεισαν στο φρενοκομείο (1892) όπου και πέθανε. Ο Βιζυηνός είναι ο θεμελιωτής του νεοελληνικού διηγήματος. Χειρίζεται άριστα τη δημοτική γλώσσα. Κυριότερα έργα του: Διηγήματα: "Το αμάρτημα της μητρός μου", "Ποίος ήτο ο φονεύς του αδελφού μου", "Το μόνον της ζωής μου ταξίδιον", "Μοσκώβ Σελήμ", "Συνέπειαι παλαιάς ιστορίας". Ποιητικά: "Ατθίδες Αύραι", "Ποιητικά Πρωτόλεια", "Βοσπορίδες αύραι". Το 1955 εκδόθηκαν τα "Άπαντά" του

18.- Βρετανικό Στρατιωτικό Κοιμητήριο

Απομεινάρια από τον μεγάλο παγκόσμιο πόλεμο των αρχών του 20ου αιώνα, είναι τα "Μνηματάκια", οι τάφοι των συμμάχων Αγγλογάλλων πολεμιστών, στο συμμαχικό νεκροταφείο. Κάποτε ήταν στην άκρη της πόλης, μα τώρα τα περικλείουν οι δρόμοι Καβύρη, Ηρακλείου και Φειδίου, πολυκατοικίες και παιδική χαρά. Μέσα στο γρασίδι, προβάλλουν οι επιτύμβιες πλάκες με τα ονόματα των πεσόντων, ενώ στο βόρειο τοίχο του κοιμητηρίου, μια επιγραφή διαλαλεί πως τα ονόματά τους, θα ζουν παντοτινά: THEIR NAMES LINETH FOR EVERY MORE Το κοιμητήριο περιλαμβάνει 80 τάφους φονευθέντων στρατιωτικών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και 2 του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στη πλειοψηφία τους από την Βρετανική Κοινοπολιτεία. Υπάρχει επίσης επιγραφή που αναφέρει «Η γη στην οποία βρίσκεται αυτό το κοιμητήριο είναι δώρο Ελευθερίας των Ελλήνων για την διαρκή ανάπαυση αυτών των Βρετανών στρατιωτών που έπεσαν στον πόλεμο 1914-1918 και τιμούνται εδώ».

19.- Μνημείο Αγνώστου Στρατιώτη

Την παράλειψη της πολιτείας να τιμήσει τον «Άγνωστο Στρατιώτη», εκπλήρωσε ένας πολίτης (ο Χαράλαμπος Νικολούδης) ο οποίος με δωρεά του και άδεια του στρατού ανήγειρε πριν από λίγα χρόνια στα παλαιά νεκροταφείο και μέσα στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο για την ταφή των στρατιωτικών, το «Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη», όπου κάθε χρόνο την Μ. Παρασκευή, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Αλεξανδρούπολης, τελείται τρισάγιο εις μνήμην των πεσόντων στρατιωτικών Επάνω στη πλάκα αναγράφεται «ΘΝΗΤΟΙ ΤΟΙΣ ΑΘΑΝΑΤΟΙΣ ΓΟΝΥ

20.- Επιτύμβια στήλη Βλασίου Ι. Σουχώρ

Μέσα στα παλιά νεκροταφεία της πόλης ξεχωρίζει μια επιτύμβια στήλη στην οποία αναγράφεται το όνομα του «Βλάσιος Ι. Σουχώρ». Ο Σουχώρ υ πήρξε από τους πρώτους κατοίκους του Δεδέαγατς και συγκαταλέγετε μεταξύ των προυχόντων της πόλης. Διετέλεσε υποπρόξενος της Αυστροουγγαρίας και Επιθεωρητής του Αυστριακού Λόϋδ. Ονομάσθηκε ιππότης του Τάγματος Φραγκ. Ιωσήφ και έχει τιμηθεί με τα Αυστριακά μετάλλια τιμής του Ιωβηλαίου, του Ελληνικού Χρυσού Σταυρού του Σωτήρος, του Αυστριακού Οθωμανικού Οσμιανιέ Β΄ Τάξεως και Μετζηδιέ Γ΄ τάξεως και του Παπικού Σταυρού PRO ECCLESIA E PONTIFICE. Γεννήθηκε στην Μυτιλήνη την 1η Σεπτεμβρίου 1839 και πέθανε εδώ στις 27 Ιανουαρίου 1907.

21.- Παλαιό Ηρώον – Ν. Χιλή

Στο κέντρο της Χιλής και πίσω από το Ιερό του παλιού Ναού του Αγίου Γεωργίου έχει βρει καταφύγιο το παλιό μνημείο Ηρώων της Αλεξανδρούπολης. Για πολλά χρόνια ήταν τοποθετημένο στο κέντρου του πάρκου Εγνατία και αποτελούσε το επίσημο «Ηρώου» της πόλης, όπου γινόταν οι καταθέσεις στεφανιών στις επίσημες γιορτές.

26.- Μνημείο πεσόντων Παλαγίας

Από το 1960, όταν η Παλαγία, ήταν ακόμα αυτοτελής Κοινότητα, έχει το δικό της «Ηρώον υπέρ Πίστεως και Πατρίδος πεσόντων». Βρίσκεται στη πλατεία του οικισμού μπροστά στο Πολιτιστικό Κέντρο, αναφέρει τα ονόματα εννέα πεσόντων στρατιωτικών και δεν παραλείπει να αναφέρει στη βάση του και το όνομα του Προέδρου της Κοινότητας Κοινότητας επί των ημερών του οποίου ανεγέρθηκε!

ΑΓΑΛΜΑΤΑ, ΠΡΟΤΟΜΕΣ, ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΗΡΩΑ ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ

Β΄ Μέρος
Στο πρώτο μέρος τελειώναμε με την υποσημείωση ότι θα καταγραφούν όλα τα υπάρχοντα στη πόλη μας αγάλματα, προτομές, μνημεία και ηρώα. Η καταγραφή αρχίζει από τον προαύλιο χώρο της Μητρόπολης, συνεχίζει στην παραλιακή λεωφόρο, το πάρκο Ανεξαρτησίας, την Ακαδημία, τη Λεωφόρο Δημοκρατίας, την πλατεία Πολυτεχνείου και τέλος στη περιφέρεια της πόλης και τους παλιούς οικισμούς της.

Οι 4 Μητροπολίτες μας και οι 9 Μούσες
Ο αύλιος χώρος μπροστά από την Μητρόπολη, από τους παλαιότερους και πλέον ιστορικούς χώρους της πόλης μας, συγκεντρώνει σήμερα τα περισσότερα αγάλματα. Πέραν της ιστορικότητας του Ναού προς τιμήν του Πολιούχου της πόλης μας, του Αι Νικόλα, της Λεονταρίδειου Σχολής και του 3ου Δημοτικού Σχολείου, τα πρώτα πνευματικά ιδρύματα της πόλης, είναι και ο χώρος όπου η Μητρόπολη Αλεξανδρούπολης έστησε τις προτομές όλων των διατελεσάντων (Μακαριστών σήμερα) Μητροπολιτών της πόλης. Δίπλα και δυτικά του Εκκλησιαστικού Μουσείου (πρώην Λεονταρίδειου Σχολής Αρένων), μέσα σε ένα μικρό αλσίλιο. Αυτές είναι:

1.- Προτομή Μητροπολίτη Ιωακείμ Γεωργιάδη (1907-1923)
Υπήρξε ο τελευταίος Μητροπολίτης Αίνου και Δεδέαγατς (1907-1923). Εξέχουσα εκκλησιαστική και εθνική φυσιογνωμία, προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στους Έλληνες Χριστιανούς της περιοχής της Θράκης. Μία από τις κυριότερες αγωνιώδεις προσπάθειές ήταν η διατήρηση της ελληνικής γλώσσας στην περιοχή όπου οι Βούλγαροι και οι Τούρκοι αγωνίζονταν με όλα τα μέσα να επιβάλουν την κυριαρχία τους σε μεγάλο τμήμα της Δυτικής Θράκης. Για να εκπληρωθούν οι σκοποί της ελληνικής και χριστιανικής παιδείας ο Ιωακείμ φρόντισε και ανήγειρε στο τότε Δεδέ- Αγάτς, με δωρεά του Αντωνίου Λεονταρίδη, την «Λεονταρίδειο Σχολή Αρένων», δίπλα ακριβώς από το επισκοπείο και το ναό του Αγίου Νικολάου. Στο σχολείο αυτό σπούδασαν γενεές παιδιών επί εβδομήντα περίπου χρόνια. Με την παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία, επί Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μελετίου Δ΄ του Μεταξάκη, τον Νοέμβριο του 1922, με συνοδική Πατριαρχική πράξη, έγινε η μεταφορά της έδρας της Μητρόπολης από την Αίνο στην Αλεξανδρούπολη και ανακηρύχθηκε η Μητρόπολη της Αλεξανδρούπολης ως αυτοτελής Μητρόπολη και ο Ιωακείμ Γεωργιάδης τοποθετήθηκε ως Μητροπολίτης Χαλκιδώνος.

2.-Προτομή Μητροπολίτη Γερβάσιου Σαρασίτη (1922-1934).
Υπήρξε ο πρώτος Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως και εξελέγη την ίδια ημέρα με την ανακήρυξη της νέας Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως ως αυτοτελούς Μητρόπολης. Διαδέχθηκε τον Ιωακείμ Γεωργιάδη. Γεννήθηκε στην Αργυρούπολη της Χαλδίας το 1867 και ήταν ο μοναδικός απόγονος ευγενούς οικογένειας. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης και από το 1893 μέχρι το 1896 χρημάτισε σχολάρχης του Φροντιστηρίου Αργυρουπόλεως και επί πενταετία διεύθυνε την ιερατική σχολή Ζινδζίγερε Καισαρείας. Το 1901 χειροτονήθηκε επίσκοπος Ναζιανού, στη συνεχεία βοηθός επισκόπου του Μητροπολίτη Καισαρείας Ιωάννη και μετά του Χαλδίας Γερβασίου. Το 1902 προήχθη σε Μητροπολίτη Ροδοπόλεως, το 1906 σε Μητροπολίτη Κορυτσάς και το 1910 σε Μητροπολίτη Άγκυρας. Επέδειξε μεγάλη εθνωφελή δράση και διέτρεξε συνεπεία αυτής της δραστηριότητάς του πολλούς κινδύνους από το καθεστώς του Κεμάλ Ατατούρκ. Υπήρξε ο πρώτος διοργανωτής της Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως και εργάσθηκε κάτω από αντίξοες περιστάσεις. Ο τάφος του βρίσκεται παραπλεύρως του Ιερού Ναού Αγίου Ελευθερίου Αλεξανδρουπόλεως.

3.- Προτομή Μητροπολίτη Ιωακείμ Καβύρη (1934-1966)
Γεννήθηκε το 1880 στη Σηλυβρία της Αν. Θράκης. Σπούδασε στη Χάλκη και στη συνέχεια Θεολογία στη Θεολογική Σχολή Αθηνών. Το 1917 εξελέγη Τιτουλάριος Επίσκοπος Αμφιπόλεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Τον Φεβρουάριο του 1922 Μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου ενώ τον Οκτώβριο του 1924 Μητροπολίτης Ικαρίας. Στις 20 Νοεμβρίου 1926 εκλέχθηκε Μητροπολίτης της νεοσύστατης Μητροπόλεως Σουφλίου. Μετά από 8 έτη στις 5 Ιουνίου 1934 εξελέγη Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως. Στις 24 Ιανουαρίου 1966 απεχώρησε της ενεργού υπηρεσίας λόγω ηλικίας. Εκοιμήθη στην Αθήνα στις 19 Φεβρουαρίου 1974. Η νεκρώσιμος ακολουθία του εψάλη στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου Αλεξανδρουπόλεως στις 21 Φεβρουαρίου. Ενταφιάστηκε στην Αλεξανδρούπολη στον αύλειο χώρο του Ιωακείμειου Γηροκομείου, το οποίο ανήγειρε εξ ιδίων χρημάτων, δίπλα στο Ναό των Αγίων Αναργύρων. Υπήρξε μία από τις πιο επιβλητικές μορφές της πόλεως, με τεράστιο ποιμενικό και κοινωνικό έργο. Επί Αρχιερατείας του χτίστηκαν στην Αλεξανδρούπολη οι Ιεροί Ναοί του Αγίου Ελευθερίου και της Αγίας Κυριακής. Επίσης, επί ημερών του ανεγέρθηκε ο Ιερός Ναός της Αγίας Μαρίνας στην Μαΐστρο, όπως επίσης και άλλοι Ναοί σε αρκετά χωριά της Μητροπόλεώς μας.

4.- Προτομή Μητροπολίτη Κωνσταντίνο Χρόνη (1967-1974)
Τον Μάιο του 1967 εκλέγεται από την αριστίδην Σύνοδο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως ο Κωνστάντιος Χρόνης, εκ Καλαβρύτων, σε ηλικία 62 ετών, έχοντας ήδη υπηρετήσει επί 30 χρόνια ως ιεροκήρυκας στην Μητρόπολη Φιλίππων. Ιεράρχης εργατικός και δραστήριος, κήρυκας έμπειρος και ικανός, μερίμνησε με εξαιρετικό ζήλο για την πραγματοποίηση εκκλησιαστικών έργων. Με την προσωπική φροντίδα του κτίσθηκε το νέο επισκοπείο της Μητροπόλεως, το Πνευματικό Κέντρο και μια νέα πτέρυγα του Ιωακειμείου Γηροκομείου. Μερίμνησε για την λειτουργία των μαθητικών κατασκηνώσεων στην περιοχή της Μάκρης, οι οποίες λειτουργούν ανελλιπώς μέχρι σήμερα με νέες προσθήκες και βελτιώσεις. Απομακρύνθηκε από τον θρόνο της Αλεξανδρουπόλεως, με την πτώση του καθεστώτος των Συνταγματαρχών, τον Ιούλιο του 1974, μαζί με άλλους έντεκα μητροπολίτες, με απόφαση της Ιεράς Συνόδου. Αγωνίσθηκε να αποκατασταθεί στη μητρόπολη από την οποία απομακρύνθηκε, χωρίς να το επιτύχει. Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας με την απόφαση της στις 7ης Μαρτίου 1991 τον αναγνώρισε ως μητροπολίτη πρώην Αλεξανδρουπόλεως, κρίνοντας ότι δεν μπορούσε λόγω ασθενείας να αναλάβει άλλη ενεργό υπηρεσία. Απεβίωσε την 28η Ιουνίου 1991 στην Καβάλα, όπου μονίμως διέμενε.

5.- Τα αγάλματα των εννέα Μουσών (που έγιναν οκτώ και σώθηκαν τα επτά)
Όλοι οι παλιοί θυμούνται να κοσμούν τα ακροκέραμα της Λεονταρίδειου Σχολής, του 3ου Δημοτικού Σχολείου και του παραρτήματος του Γυμνασίου τα κατάλευκα αγάλματα οκτώ καλλίγραμμων Μουσών. Κατά την μυθολογία ήταν κόρες του Δία και της Μνημοσύνης και ήταν προστάτιδες των γραμμάτων και των τεχνών. Η Καλλιόπη ήταν προστάτιδα της επικής ποίησης και της ρητορικής τέχνης, η Τερψιχόρη προστάτιδα της λυρικής ποίησης και της όρχησης, η Ερατώ της ερωτικής ποίησης, η Θάλεια της βουκολικής ποίησης, η Μελπομένη της μουσικής και της κωμωδίας, η Ευτέρπη της αύλησης, η Πολύμνια των θεϊκών ύμνων, η Κλειώ της ιστορίας και η Ουρανία της αστρονομίας. Κάποια στιγμή, μετά το γκρέμισμα του Παραρτήματος, χάθηκε η μία και παρέμειναν επτά. Σήμερα σώζονται δύο στα ακροκέραμα της Λεονταρίδειου Σχολής, δύο μπροστά από την είσοδο του ιδίου κτιρίου και τρεις εξακολουθούν να παραμένουν ψιλά στην προμετωπίδα του 3ου Δημοτικού Σχολείου για να θυμίζουν ότι ο χώρος εκεί ήταν για πάνω από 65 χρόνια λίκνο της μάθησης, των γραμμάτων και των τεχνών.

Β. Οικογένεια Χατζηαντώνη, Δόμνας και Θεμιστοκλή Βιζβίζη
Στην πλατεία της παραλία, πάνω από το λιμάνι, βρίσκεται το οριχάλκινο σύμπλεγμα των θαλασσομάχων της Αίνου, του Χατζηαντώνη και της Δόμνας Βιζβίζη, που επέχει θέση ηρώων της πόλης (δωρεά του Συλλόγου Αινιτών «Ελληνομουσείον Αίνου» προς την πόλη το 1987 και έργο του γλύπτη Γιώργου Μέγκουλα) και εκατέρωθεν αυτού οι προτομές της συζύγου του Δόνας και του γιου τους Θεμιστοκλή Βιζβίζη. Πρόκειται για τις πιο εμβληματικές αγωνιστικές μορφές της επανάστασης του 1921 από την περιοχή της Θράκης.

6.- Οριχάλκινο σύμπλεγμα – Μνημείο Χατζή-Αντώνη και Δόμνας Βισβίζη
Το ζεύγος Βιζβίζη κατάγονταν από την γειτονική Αίνο. Ο Χατζη Αντώνης Βιζβίζης ήταν πλούσιος καραβοκύρης και στις αρχές του 1821 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Έχοντας αχώριστο σύντροφο την γυναίκα του Δόμνα, πρόσφερε στην υπηρεσία της πατρίδος τις υπηρεσίες του και το καράβι του με το οποίο επέτυχε δυσκολότατες αποστολές. Ήταν πάντα παρόν, εκεί που τον καλούσε η περίσταση. Σε συνεργασία με τους πολέμαρχους της στεριάς, τον Εμμανουήλ Παπά, τον Νικηταρά, τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και άλλους, άλλοτε μετέφερε όπλα και πολεμοφόδια σε σημεία που του υποδείκνυαν, και άλλοτε με τα κανόνια του καραβιού του, που το είχε μετατρέψει σε πολεμικό, βοηθούσε τους μαχόμενους Έλληνες και έφερνε φθορά στον Τουρκικό στρατό. Επτά μήνες κράτησε σε αποκλεισμό την Εύβοια και περισσότερο από κάθε άλλο βοήθησε τον αγώνα με τα κανόνια και την γενναιοψυχία του. Υπάρχει μαρτυρία του Άνθιμου Γαζή, αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου όπου αναφέρει σχετικά: «...Από τας αρχάς Απριλίου μέχρι τέλους Ιουλίου 1822 μετά προθυμίας και πίστεως, ως ουδείς άλλος, περιπλέων αδιαλείπτως καταπολέμησε εις την Στυλίδα, Θερμοπύλας, Μύλους και Βρυσάκια Ευρίπου τα εχθρικά στρατόπεδα, ρίπτων ακαταπαύστως κανόνια με τα ίδια του πολεμοφόδια...». Όλο αυτό το διάστημα, η γυναίκα του Δόμνα δεν έμεινε στον ίσκιο του άνδρα της, αλλά τον συνόδευε παντού. Σύντροφος και βοηθός του. Όταν μάλιστα εκείνος σκοτώθηκε κατά τα τέλη του 1822, στην πολιορκία της Εύβοιας, ανέλαβε υπεύθυνα πια, σαν άξια καπετάνισσα, το καράβι της και συνεχίζοντας τον αποκλεισμό της Εύβοιας αναδείχθηκε πραγματική ηρωϊδα.

7.- Προτομή Δόμνας Βιζβίζη. (1783 – 1850 )
Τον αγώνα του συζύγους της συνέχισε η Δόμνα. Στα τέλη του 1923 οι Υδραίοι ζήτησαν από την Δόμνα Βιζβίζη το πλοίο της, για τις ανάγκες του υδραίικου στόλου. Η Δόμνα προσέφερε το πλοίο της «μ΄ όλα τα’ αναγκαία εξοπλισμένον» ενώ τα άλλα ήσαν «γυμνά τε και πάντων υστερημένα πλοία», για να χρησιμοποιηθεί ως πυρπολικό, με το οποίο εν τέλει το 1824 ο Πιπίνος έκαψε την τουρκική φρεγάδα του Χαζνέ Γκεμισί. Πάμπτωχη πλέον με τα πέντε ορφανά και άρρωστη, καταλήγει στο Ναύπλιο όπου προσπαθεί να πετύχει το ενδιαφέρον της πολιτείας για το μέλλον των παιδιών της. Τον Αύγουστο του ’29, βαριά άρρωστη, γράφει από το Άργος που βρίσκεται, στον Κυβερνήτη Καποδίστρια « ….Προστρέχω προς την έμφυτον φιλανθρωπίαν σας, θερμώς παρακαλούσα όπως μοι γίνη καν μικρά εξοικονόμησις, ίνα περιθάλψω και δυνηθή ανακουφίσω τα τέκνα μου και προλάβω αυτά πριν, ή εκ της λιμοκτονίας εξοντοθώσι….». Και η βοήθεια ήρθε. Με μια μικρή σύνταξη μόλις 30 δραχμών το μήνα, η Δόμνα ήρθε ν΄ ανακουφίσει τη φτώχια της στη Μύκονο. Μετά το 1845 κατοίκησε στη Σύρα, ώσπου κατέληξε γερόντισσα, ξεχασμένη απ΄ όλους και πικραμένη, να πεθάνει στον Πειραιά πάμπτωχη σε ηλικίας 66 ετών.

8.- Προτομή Θεμιστοκλή Βιζβίζη.
Ο πρωτότοκος γιος του Χατζηαντώνη και της Δόμνας Βιζβίζη Θεμιστοκλής, με τη φροντίδα του Γ. Δρακάτου, ύστερα από παράκληση της μητέρας του Δόμνας «Δια να ωφεληθή και ο παις μου και ωφελήση και την πατρίδα του», σπούδασε στην Γαλλία. Όταν το 1824 ήλθε στην Ελλάδα, ως απεσταλμένος του Φιλελληνικού Συλλόγου των Παρισίων, ο Γάλλος στρατηγός Ρος, για να πάρει μαζί του μερικά Ελληνόπουλα, τα οποία θα σπούδαζαν με υποτροφία στη Γαλλία, μεταξύ των 10 συνολικά επιλεγέντων, κατά προτίμηση από τους απογόνους των ονομαστών αγωνιστών της Επανάστασης, όπως του Κανάρη, του Γιαννίτση, του Μπότσαρη, του Μπαλάσκα και άλλων, ήταν και ο μεγαλύτερος και ομορφότερος γιος της Βισβίζη Θεμιστοκλής, ο οποίος, όταν έφθασε στη Γαλλία, έγινε το αγαπημένο παιδί των φιλελληνικών κύκλων των Παρισίων και έτυχε της ιδιαιτέρας προστασίας της κυρίας Ρεκαμιέ και της επί Ελληνική καταγωγή καυχωμένης δουκίσσης Νταμπρεντές, ενώ η Γαλλίδα καλλιτέχνης Αδέλα Ταρντιέ φιλοτέχνησε την προσωπογραφία του, η οποία κυκλοφόρησε τότε σε χιλιάδες δελτάρια σε ολόκληρη τη Γαλλία, ως αντιπροσωπευτική μορφή Ελληνόπουλου. Το 1842 διορίσθηκε ακόλουθος στο υπουργείο των Εξωτερικών ενώ το 1845 ανέλαβε την ανώτατη θέση του διοικητή της Νάξου. Την προτομή φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γιώργος Δημητριάδης ο Αθηναίος (1880-1941).

9.- Προτομή Ναυάρχου Κωνσταντίνου Κανάρη (1793 – 1877)
Στην πλατεία της παραλίας μπροστά από το Λιμεναρχείο, βρίσκεται η προτομή του γνωστού αγωνιστή του 21, του Ναυάρχου Κωνσταντίνου Κανάρη, δωρεά του Πολεμικού Ναυτικού στην πόλη της Αλεξανδρούπολης επ΄ ευκαιρία του εορτασμού της Ναυτικής Εβδομάδας του 2000.
Μια από τις μεγαλύτερες ναυτικές δόξες της Επανάστασης του 21, είναι ο Ψαριανός πυρπολητής Κωνσταντίνος Κανάρης, του οποίου τα κατορθώματα έγιναν θρύλοι, γνωστοί σε όλο τον κόσμο. Τη νύχτα της 6ης προς 7ης Ιουνίου 1822, έκαψε τη ναυαρχίδα του Τουρκικού στόλου (που είχε καταστρέψει τη Χίο) μαζί με 2.000 Τούρκους και το ναύαρχο Καρά-Αλή. Μεγάλο κατόρθωμα, αλλά και πράξη που ήρθε να τονώσει το ηθικό των αγωνιστών. Στις 28 Οκτώβρη 1822, φροντίζει να γίνει παρανάλωμα του πυρός και η Τουρκική αντιναυαρχίδα. Τον Αύγουστο του 1824, καίει στη Σάμο μια μεγάλη φρεγάτα του Χοσρέφ-Μεχμέτ πασά (που είχε καταστρέψει τα Ψαρά) και τον ίδιο μήνα μια κορβέτα στη Μυτιλήνη. Τον Αύγουστο του 1825, μετείχε σε εκστρατεία κατά του Τουρκικού στόλου στην Αλεξάνδρεια, με αρχηγό τον Μανώλη Τομπάζη. Κατά τη βασιλεία του Όθωνα πήρε το βαθμό του Ναυάρχου. Το 1844, τοποθετήθηκε Υπουργός Ναυτικών και το 1848, ανέβηκε στο αξίωμα του Πρωθυπουργού. Τις δυο τελευταίες θέσεις είχε και τα έτη 1864-1865, κατά τη βασιλεία του Γεωργίου Α'. Το 1877, τον βρίσκουμε πρόεδρο της τότε οικουμενικής Κυβέρνησης. όμως κάτω από το βάρος τού χρόνου, των μόχθων και των πρωθυπουργικών του καθηκόντων, ο «ναύαρχος», όπως αποκαλούσε ο λαός τον Κωνσταντίνο Κανάρη, πέθανε και κηδεύθηκε με μεγαλοπρέπεια στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Σε όλη του τη ζωή υπήρξε απλός, σεμνός και καταδεκτικός, ένας πραγματικός ήρωας, ο ατρόμητος πυρπολητής του 1821.

10.- Άγαλμα της Νίκης της Σαμοθράκης
Μπροστά στο ημιτελές κτίριο του Διοικητηρίου, (παλιά Νομαρχία), μέσα στο παρτέρι βρίσκεται μέσα σε υάλινο κουβούκλιο, πάνω σε βάθρο, αντίγραφο του αγάλματος της «Νίκης της Σαμοθράκης» ύψους περίπου 0,80 μ. Παλαιότερα βρισκόταν στην είσοδο της παλιάς Νομαρχίας, αλλά μετά την κατεδάφισή της τοποθετήθηκε στη θέση αυτή, χωρίς να είναι γνωστή η τύχη του στο μέλλον!
Το γνωστό σε όλο τον κόσμο άγαλμα της Νίκης της Σαμοθράκης, που χρονολογείται από το 190 π.Χ. περίπου, βρέθηκε κοντά στο ιερό των Καβείρων το 1863 από τον Γάλλο πρόξενο Σαμπουαζώ και μεταφέρθηκε στο Λούβρο. Ήταν αφιέρωμα του Δημητρίου του Πολιορκητή μετά την νίκη του στη Κύπρο και είχε τοποθετηθεί πάνω στη πλώρη ενός πλοίου με ανοιχτά φτερά σαλπίζοντας ορμητικά τη νίκη. Είναι φτιαγμένη από Παριανό μάρμαρο και έχει ύψος 2,75 μ. Όμοιο αντίγραφο του έργου αυτού υπάρχει στο Μουσείο της Σαμοθράκης.

11.- Προτομή Κωνσταντίνου Μαζαράκη – Αινιάν (1869 – 1949)
Ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης - Αινιάν γεννήθηκε το 1869. Ως αξιωματικός του πυροβολικού έλαβε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Το 1904 ήταν από τα πρώτα μέλη του μακεδονικού κομιτάτου. Συγκρότησε σώμα μακεδονομάχων και εγκαταστάθηκε στην περιοχή Βερμίου Νάουσας με πεδίο δράσης τα χωριά της λίμνης των Γιαννιτσών και το Ρουμουλούκι, καθώς και την την Έδεσσα και την Άρνισσα με το ψευδόνυμο «καπετάν Ακρίτας». Υπήρξε ο συντονιστής της δράσης των ελληνικών σωμάτων της κεντρικής και της δυτικής Μακεδονίας και ο σύνδεσμος μεταξύ των Προξενείων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου. Πολέμησε ηρωικά και στους δύο Βαλκανικούς πολέμους με το βαθμό του λοχαγού. Το 1916 πήρε μέρος στο Εθνικό Κίνημα ως αντισυνταγματάρχης. Το 1919 ως υποστράτηγος ανέλαβε τη διοίκηση της μεραρχίας Ξάνθης και συμμετείχε στις επιχειρήσεις της Θράκης. Το πρωί της 14 Μαΐου 1920, επικεφαλής της Μεραρχίας Ξάνθης αποβιβάσθηκε από το πλοίο «Μυκάλη» στο λιμάνι του Δεδέ Αγάτς, και κατέλαβε την πόλη. Την ίδιας ημέρα υπέγραψε στη Μητρόπολη το πρακτικό ενσωμάτωσης της πόλης στο Ελληνικό Κράτος. Την επόμενη, μετά από την δοξολογία που πραγματοποιήθηκε στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου, μετέβη στο σημερινό Ταχυδρομείο, τότε Διασυμμαχικό Στρατηγείο, όπου παρέστη στην επίσημη υποστολή της Γαλλικής σημαίας και έπαρση της Ελληνικής. Αποστρατεύθηκε το 1926 με το βαθμό του αντιστράτηγουηνικών κύκλων των Παρισίων και έτυχε της ιδιαιτέρας προστασίας της κυρίας Ρεκαμιέ και της επί Ελληνική καταγωγή καυχωμένης δουκίσσης Νταμπρεντές, ενώ η Γαλλίδα καλλιτέχνης Αδέλα Ταρντιέ φιλοτέχνησε την προσωπογραφία του, η οποία κυκλοφόρησε τότε σε χιλιάδες δελτάρια σε ολόκληρη τη Γαλλία, ως αντιπροσωπευτική μορφή Ελληνόπουλου. Το 1842 διορίσθηκε ακόλουθος στο υπουργείο των Εξωτερικών ενώ το 1845 ανέλαβε την ανώτατη θέση του διοικητή της Νάξου. Την προτομή φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γιώργος Δημητριάδης ο Αθηναίος (1880-1941).

Συνέχεια των μνημείων της πόλης στο Γ΄ Μέρος

ΑΓΑΛΜΑΤΑ, ΠΡΟΤΟΜΕΣ, ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΗΡΩΑ ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ

Α΄ Μέρος
Η Χρονογραφία και η Μαρτυρία, σημαντικές κι απαραίτητες ιστορικές πηγές, χρειάζονται πενήντα χρόνια τουλάχιστον για να μετατραπούν σε Ιστορία, απαλλαγμένες από συναισθηματισμούς, πάθη ή υποκειμενισμούς των καταγραφέων τους. Τα μεγάλα αρχεία δημοσιοποιούν τα έγγραφά τους μόνο αφού περάσουν πενήντα χρόνια από την δημιουργία τους, για να μην αναμοχλεύουν μίση και πάθη.
Και κάθε Δήμος έχει το δικαίωμα αλλά και την υποχρέωση να αποφασίζει και να μετονομάζει δρόμους, πλατείες, στάδια, νοσοκομεία ή να στήνει προτομές, αγάλματα κι΄ ανδριάντες, σε όσους στη διαδρομή του χρόνου άντεξαν και αποδείχθηκαν μεγάλοι ή αποτελούν για την περιοχή ξεχωριστό κοσμήματα και υπόδειγμα ανδρείας, αγωνιστικότητας, προσφοράς, αλτρουϊσμού, μεγαλοψυχίας ή καταξιώθηκαν στη συνείδηση των πολιτών για την εθνική, πολιτική, επιστημονική, κοινωνική, πολιτιστική ή άλλη μεγάλη προσφορά τους.
Αυτές οι απανταχού στον κόσμο παραδεκτές Αρχές σήμερα στη πράξη τείνουν να καταργηθούν από άρχοντες του Κράτους, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άλλων φορέων που διαμορφώνουν συνειδήσεις και κατευθύνουν κοινωνίες.

Οι εννέα Μούσες, τοποθετημένες ανά τρεις στις στέγες της Λεονταρίδειου, Σχολής, του Παραρτήματος και του 3ου Δημοτικού Σχολείου, σήμερα έχουν μείνει μόνο επτά, δύο στη Λεονταρίδειο, τρεις στο 3ο Δημοτικό και δύο μπροστά στην είσοδο του Εκκλησιαστικό Μουσείο. Για 100 περίπου χρόνια αποτελούν σύμβολα μάθησης και μόρφωσης.

Δρόμοι, πλατείες, νοσοκομεία, στάδια, πολιτιστικοί χώροι, καράβια, μέγαρα κ.λ.π. παίρνουν ονόματα και επιζώντων ακόμη ανθρώπων της πολιτικής, του πολιτισμού, του αθλητισμού, της προσφοράς και με τη πρώτη πολιτική, κοινωνική ή όποια άλλη αλλαγή αλλάζουν ονομασίες σαν να ήταν πουκάμισα. Γεγονός που αποτελεί πολλές φορές σημείο τριβής μεταξύ των πολιτών.
Τα παραδείγματα πολλά. Ο κεντρικός δρόμος της πόλης μας με την απελευθέρωση της ονομάσθηκε Ελευθερίου Βενιζέλου, για να μετονομαστεί, μετά τη πτώση του Εθνάρχη, σε Λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου του Β΄ και εν τέλει μετά την πτώση της Βασιλείας και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας σε Λεωφόρο Δημοκρατίας. Η οδός Ρούσβελτ σε οδός Μητροπολίτη Ιωακείμ Καβύρη, η πλατεία Τρούμαν σε πλατεία Κύπρου κ.λ.π. Χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα του Ολυμπιονίκη Κεντέρη, που έδωσαν το όνομά του ακόμη και σε καράβια, για να απαξιωθεί το όνομά του μέσα σε τέσσερα χρόνια.
Τις σκέψεις αυτές έκανα όταν επεχείρησα να διαπιστώσω πόσους και ποιους έχει τιμήσει η πόλη μας με οδούς, προτομές, μνημεία ή αγάλματα ή επιγραφές και πόσους από αυτούς που έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στην ιστορική διαδρομή αυτής της πόλης έχουμε αφήσει στην λησμονιά! Ποια γεγονότα ή πρόσωπα και ποιες ομάδες πληθυσμού έχουμε τιμήσει και τι έχουμε αγνοήσει. Θα μπορούσα να πω χωρίς δισταγμό ότι αντίστοιχη θέση σε οδούς, πλατείες, ανδριάντες, προτομές θα μπορούσαν να έχουν και άλλοι, αλλά αγνοήθηκαν ή γιατί δεν υπήρχαν τα συμφέροντα ή οι ομάδες πίεσης ή η εξυπηρέτηση πρόσκαιρων συμφερόντων που θα επέβαλλαν την ονοματοδοσία ενός δρόμου ή το στήσιμο μιας προτομής, ενός ανδριάντα, ενός μνημείου, μιας επιγραφής κ.λ.π. Αντ΄ αυτών αναρτήθηκαν πολλές επιγραφές, κυρίως σε εγκαίνια έργων που άλλοι οραματίσθηκαν, άλλοι ξεκίνησαν και σε άλλους έλαχε η κοπή της κορδέλας και η αναγραφή του ονόματος στην αναμνηστική πλάκα!
Κατά τα εγκαίνια των αποκαλυπτηρίων του μνημείου των αγωνιστών του Πόντου σκεφτόμουν ότι εδώ στη Θράκη, από χιλιάδες χρόνια πριν έζησαν μεγάλες προσωπικότητες, συνέβησαν μεγάλα ιστορικά γεγονότα, αγωνίσθηκαν και θυσιάστηκαν, μετοίκισαν, δούλεψαν σκληρά για να παραμείνει ελεύθερη αυτή η γωνιά και να δημιουργηθεί αυτή η πόλη κάποιοι άνθρωποι! Σπουδαίοι άνθρωποι των γραμμάτων, της πολιτικής, της κοινωνικής ζωής, του πολιτισμού κ.λ.π. από όλη την Ανατολική Ρωμυλία, τη Μαύρη Θάλασσα, την Ανατολική Θράκη, τον Έβρο και άλλα μέρη και άφησαν ανεξάντλιτα τα ίχνη του διάβα τους, τους οποίους όμως αγνοήσαμε και κανείς μας δεν τους σκέφθηκε ποτέ. Ίσως και να αγνοούμε την ύπαρξή τους! Ίσως γιατί δεν υπήρξαν οι άνθρωποι που θα τους πρόβαλαν ή οι ομάδες πίεσης και τα συμφέροντα που θα επέβαλαν κάτι τέτοιο. Θυμήθηκα τον αξέχαστο Λογοθετίδη και τον ανδριάντα του ως Στρατηγού «Ντεκαβάλα» στο έργο του Σακελλάριου «Ένας ήρωας με παντόφλες»!

Το "Ηρώον των πεσόντων αγωνστών προπολεμικά είχε στηθεί στον Δημοτικό Κήπο (παραλία), μεταπολεμικά στο Πάρκο Εγνατία (Πευτκάκια) και σήμερα στη Νέα Χιλή!

Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι το «Ηρώον» της πόλης που περιπλανήθηκε από τον παραλιακό κήπο, στα «Πευκάκια» (πάρκο Εγνατίας) για να καταλήξει σε μια γωνιά στον οικισμό της Χιλής, σαν να ήταν περιττό εδώ. Και ας ήταν για πάρα πολλά χρόνια το «Ηρώον» της πόλης μας και ας έγιναν εκατοντάδες καταθέσεις στεφάνων στις γιορτές στη μνήμη αυτών που εκπροσωπούσε! Και ας εκφωνήθηκαν αμέτρητοι «Φιλιππικοί» σ΄ αυτό που συμβόλιζε το μνημείο!
Αφορμή να ασχοληθώ με τα μνημεία της πόλης (τα οποία σημειωτέον φθάνουν στο αριθμό 26) υπήρξε ένα έγγραφο της Περιφερειακής Εφορίας Προσκόπων Έβρου προς τον Δήμαρχο με το οποίο ζητούσαν να εισηγηθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο να εγκρίνει ή να δώσει την άδεια ανέγερσης ενός μνημείου – αναμνηστική πλάκα μπροστά στο Ταχυδρομείο όπου άγημα Προσκόπων στις 13 Μαΐου 1920, μία ημέρα πριν την είσοδο στη πόλη των Ελληνικών Στρατευμάτων και την απελευθέρωση της πόλης, ύψωσαν πρώτοι την Ελληνική Σημαία, ως σύμβολο ελληνικής επικυριαρχίας στη περιοχή. Αναπαράσταση του γεγονός αυτού γίνεται κάθε χρόνο το πρωί της 14ης Μαΐου κατά την κατάθεση στεφάνων από τους επισήμους στο μνημείο των Βιζβίζιδων.

Πρόσκοποι αποδίδουν τιμές στον Στρατηγό Ζυβρακάκη και τον Χαρίση Βαμβακά στις 14 Μαϊου 1920 κατά την είσοδό τους στην Κομοτηνή. Πρόσκοποι αποδίδοιυν τιμές στον Στρατηγό Κωνσταντίνο Μαζαράκη - Αινιάν κατά τη είσοδό του στη Μητρόπολη Αλεξανδρούπολης στις 14 Μαϊου 1920.

Μάλιστα φιλοτέχνησαν μία μακέτα του προτεινόμενου μνημείου που την επισύναψαν στο έγγραφό τους. Φοβούμενοι μήπως ο Δήμος επικαλεστεί αδυναμία να καλύψει την οικονομική δαπάνη, δέχθηκαν να την καλύψουν αυτοί με την συνδρομή των 500 και πλέον παλαιών προσκόπων της περιοχής. Βέβαια από τον Απρίλιο του 2009 μέχρι σήμερα το θέμα δεν προχώρησε και για αυτό οι Παλαιοί Πρόσκοποι σκέφτονται να επαναφέρουν το θέμα στην επικαιρότητα και να απαιτήσουν την υλοποίηση της πρότασης των προσκόπων.
Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι το 1995, με τη συμπλήρωση 75 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης ο τότε Δήμαρχος της πόλης Ηλίας Ευαγγελίδης μαζί με την ένωση παλαιών Προσκόπων Αλεξανδρούπολης τίμησε τους τρεις επιζώντες προσκόπους εκείνης της προσκοπικής ομάδας, που συμμετείχαν στην έπαρση της Σημαίας μπροστά στο ταχυδρομείο και υποσχέθηκε την ανέγερση ειδικού μνημείου μπροστά στο Ταχυδρομείο για να τιμήσει η πόλη την προσφορά των προσκόπων στην απελευθέρωση της πόλης αλλά και στη μετέπειτα κοινωνικοπολιτική ζωή της πόλης. Δυστυχώς όμως μετά από λίγο απεβίωσε και δεν πρόλαβε να τηρήσει την υπόσχεσή του, οι δε επόμενοι δεν ενδιαφέρθηκαν καθόλου για το θέμα αυτό.

Η μακέτα του μνημείου που υπέβαλαν οι Πρόσκοποι στον Δήμο Αλεξανδρούπολης για τι μνημείο των Προσκόπων του Δεδέαγατς.

Στο επόμενο άρθρο θα καταγραφούν όλα τα υπάρχοντα σήμερα στη πόλη «μνημεία», ένα προς ένα, με σύντομο για το καθένα ιστορικό του προσώπου ή του γεγονότος που αναπαραστά και στο τέλος ο καθένας ας σκεφθεί ποια, κατά τη προσωπική του πάντα γνώμη, αγνοήθηκαν ή ξεχάστηκαν. Και ο καθένας μπορεί να κρίνει ποια δικαίως κοσμούν τη πόλη μας και ποια όχι και να διαγράψει στη συνείδησή του όσα βρίσκει περιττά!
Για να κεντρίσω το ενδιαφέρον αναφέρω ότι ο πρώτος και για πάνω από 25 χρόνια Δήμαρχος της πόλης Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης τιμήθηκε μόνο με την ονοματοδοσία ενός μικρού δρόμου, σε αντίθεση με πολλούς άλλους (κάποιοι από τους οποίους δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τη πόλη) τιμήθηκαν με ανδριάντες και προτομές.